Klauzule abuzywne w umowach kredytowych – co musisz wiedzieć?

Współcześni kredytobiorcy nie zawsze posiadają wystarczającą wiedzę na temat rynku kredytowego, aby zrozumieć wszystkie zapisy współczesnych umów kredytowych.  Tym samym aspekt klauzul abuzywnych, czyli niedozwolonych zapisów umownych może nie być dla nich w pełni zrozumiały. W poniższym artykule znajdziesz wszystkie informacje na temat tego, czym są takie klauzule, jak je rozpoznać i jakie mogą mieć konsekwencje.

Czym są klauzule abuzywne w umowach kredytowych?

Klauzule abuzywne w umowach kredytowych to postanowienia narzucone z woli kontrahenta konsumenta, które kształtują prawa i jego obowiązki sposób jednostronny, nieuczciwy i rażąco niekorzystny.

W praktyce oznacza to zapisy, które zaburzają równowagę kontraktową między kredytobiorcą a kredytodawcą. Pojawiają się najczęściej w masowo stosowanych wzorach umów, bez możliwości indywidualnych negocjacji. Są one sprzeczne z transparentnymi praktykami współczesnych instytucji finansowych i przewidują obowiązek wykonania zobowiązania nawet wtedy, gdy jego koszty nie są naliczane w sposób poprawny.

Warto nadmienić, że klauzule abuzywne zwykle nie dotyczą głównych świadczeń stron, ale kosztów, opłat, odsetek, kar czy sposobu interpretacji warunków umowy. Do klauzul abuzywnych należą także te zapisy, które uprawniają kontrahenta konsumenta do jednostronnego zmieniania warunków umowy, nakładania dodatkowych opłat lub interpretowania zapisów w sposób dowolny i niekorzystny dla drugiej strony.

Kluczowe cechy klauzul abuzywnych

• Nieuzgodnione indywidualnie;
• Rażąco naruszające interesy konsumenta;
• Jednostronnie uprzywilejowujące przedsiębiorcę;
• Niejasne, ogólnikowe lub nieprecyzyjne;
• Często trudne do zrozumienia dla przeciętnego konsumenta;
• Prowadzące do nadmiernych kosztów po stronie klienta;
• Ograniczające prawo do obrony i dochodzenia roszczeń;
• Przewidujące dowolność działania banku;
• Stosowane powszechnie w masowych umowach kredytowych.

Rejestr klauzul niedozwolonych – Jakie zapisy mogą być uznane za abuzywne?

Nie wszystkie niekorzystne dla klienta zapisy są automatycznie klauzulami abuzywnymi, ale wiele z nich może być zakwestionowanych, jeśli spełniają określone kryteria. Przepisy prawa (w szczególności Kodeks Cywilny oraz orzecznictwo sądów) i praktyka Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) pozwalają wyróżnić typowe postanowienia, które mogą zostać uznane za niedozwolone.

Najczęstsze postanowienia opisane w katalogu klauzul niedozwolonych

• Dowolna zmiana oprocentowania, opłat lub prowizji przez bank, bez wskazania konkretnych, obiektywnych kryteriów zmiany;
• Zastrzeżenie wyłącznej możliwości interpretacji umowy przez bank, czyli sytuacje, w których bank sam określa, co oznacza dany zapis umowny;
• Zabronienie klientowi wcześniejszej spłaty kredytu bez ponoszenia dodatkowych kosztów, mimo że taka możliwość powinna być dostępna;
• Nakładanie dodatkowych opłat, których zakres i wysokość nie są jasno określone w umowie, np. opłat manipulacyjnych czy administracyjnych;
• Brak możliwości odstąpienia od umowy w przypadku zmian warunków przez bank;
• Zapisy przewidujące kary umowne nieproporcjonalne do ewentualnego uchybienia ze strony klienta;
• Jednostronne ustalanie kursów walut przez bank, bez jasnych zasad i możliwości kontroli przez klienta (np. w kredytach frankowych).

Wiele z tych klauzul zostało już wpisanych do Rejestru klauzul niedozwolonych prowadzonego przez UOKiK, co oznacza, że gdy kontrahent konsumenta zawiera umowę, gdzie obecne są owe roszczenia, oficjalnie narusza prawa konsumentów. W przypadku wątpliwości co do zapisów w umowie kredytowej, warto sprawdzić ten rejestr, czy też skonsultować się z prawnikiem lub doradcą finansowym. Nawet jeśli zapis nie został jeszcze wpisany do rejestru, może zostać uznany za abuzywny przez sąd, bowiem każda sprawa jest oceniana indywidualnie.

Pamiętajmy, że klauzula, która przyznaje kontrahentowi konsumenta jednostronne uprawnienie do zmiany warunków umowy bez uzasadnienia lub kontroli, również może zostać uznana za niedozwolone postanowienie umowne.

Potrzebujesz profesjonalnej porady prawnej? Już teraz skontaktuj się z firmą Linfi!

Kodeks cywilny a ochrona konsumentów przed klauzulami abuzywnymi

Warto zdawać sobie sprawę, że w przypadku umów kredytowych zawieranych z konsumentami, szczególne znaczenie mają przepisy Kodeksu cywilnego. Stanowią one, że niedozwolone są te postanowienia umowne, które nie zostały indywidualnie uzgodnione i przewidują uprawnienie kontrahenta konsumenta do jednostronnego kształtowania praw lub obowiązków, zwłaszcza w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszający interesy konsumenta.

W praktyce dotyczy to zapisów, które pozwalają bankowi dowolnie zmieniać oprocentowanie, opłaty lub kursy walut, bez jasno określonych, obiektywnych kryteriów. Często pojawiają się też zapisy, które dają kontrahentowi konsumenta uprawnienia wypowiedzenia umowy zawartej z konsumentem w dowolnym momencie, bez wskazania konkretnej przyczyny, co prowadzi do całkowitej utraty równowagi stron.

Mimo świadomości istnienia tych przepisów, wielu kredytodawców nadal stosuje takie klauzule, licząc na to, że konsumenci nie będą świadomi swoich praw. Warto jednak pamiętać, że klauzula abuzywna nie obowiązuje konsumenta, gdyż jest uznawana za nieważną z mocy prawa, a umowa obowiązuje dalej, o ile może funkcjonować bez tego zapisu.

Konsumenci powinni więc nie tylko uważnie czytać umowy i analizować, co dokładnie określają główne świadczenia stron, ale też w razie wątpliwości, korzystać z pomocy doradcy prawnego i sprawdzać rejestr klauzul niedozwolonych prowadzony przez UOKiK. To realne narzędzie obrony przed nieuczciwymi praktykami kredytodawców.

Konsekwencje prawne dla banków i prawa konsumenta

Jeśli sąd uzna, że dana klauzula w umowie jest abuzywna, zapis ten zostaje uznany za niewiążący, czyli nie wywołuje skutków prawnych wobec konsumenta. Co ważne, reszta umowy nadal obowiązuje, o ile może być wykonywana bez tego postanowienia.

W praktyce może to oznaczać:

• Dostosowanie wysokości zadłużenia z pominięciem nieważnego zapisu;
• Zwrot przez bank niesłusznie pobranych opłat lub nadpłat;
• W wyjątkowych przypadkach również możliwość całkowitego unieważnienia umowy.

Banki mogą również ponieść konsekwencje finansowe, w tym kary nałożone przez UOKiK, a konsumenci zyskać realne szanse na odzyskanie pieniędzy lub poprawę warunków spłaty.

Klauzule abuzywne w umowach kredytów frankowych – Kluczowe informacje

W latach 2005-2008 kredyty frankowe zyskały w Polsce ogromną popularność. Dla wielu osób były jedyną dostępną opcją na sfinansowanie zakupu mieszkania, ponieważ wyróżniały się niższym oprocentowaniem i niższą ratą w porównaniu z kredytami złotówkowymi. Banki chętnie promowały ten produkt, podkreślając jego atrakcyjność i stabilność waluty franka szwajcarskiego. W rezultacie setki tysięcy Polaków zaciągnęły kredyty powiązane z tą walutą, często nie mając pełnej świadomości ryzyka, jakie się z nimi wiąże.

Z czasem sytuacja na rynku walutowym zaczęła się zmieniać, gdyż frank gwałtownie się umocnił, a wraz z nim wzrosły raty kredytów i całkowite salda zadłużenia. Wielu kredytobiorców znalazło się w trudnej sytuacji finansowej, a niektórzy zostali z kredytem przewyższającym wartość nieruchomości. Wraz z tą zmianą rosła też świadomość prawna kredytobiorców oraz liczba analiz umów pod kątem ich zgodności z przepisami.

Wiele z umów frankowych zawierało zapisy, uzależniające odpowiedzialność kontrahenta konsumenta, które z czasem zaczęły być uznawane za klauzule abuzywne, rażąco naruszające prawa konsumenta. Konstrukcja tych kredytów opierała się często na jednostronnych zasadach ustalanych przez bank, bez jasnych reguł i przejrzystości. Umowy były zawierane na podstawie szablonów, które nie przewidywały możliwości indywidualnych ustaleń, co sprzyjało nierównowadze kontraktowej.

Obecnie kredyty frankowe, choć nie cieszą się dobrą sławą, wciąż są popularnym tematem na rynku finansowym ze względu na toczące się spory sądowe wobec banków świadczących owe finansowania. Niemniej kredyty frankowe bezpowrotnie wpłynęły na współczesny rynek finansowy i znaczenie skrupulatnego przeanalizowania umów kredytowych przed ich faktycznym zawarciem.

Jak reagować, gdy umowa zawiera klauzule abuzywne? Porady dla kredytobiorców

Kontakt ze specjalistą finansowym

Podstawowym krokiem, który powinniśmy podjąć w razie podejrzeń, że nasza umowa zawiera postanowienia niedozwolone, jest kontakt ze specjalistą finansowym z Linfi, który oceni zgodność świadczenia z aktualnym prawem. Niekiedy ciężko jest jednoznacznie ocenić, czy zapisy w umowie rzeczywiście naruszają prawa konsumenta, dlatego fachowa analiza jest niezbędna, aby podjąć odpowiednie kroki prawne lub negocjacyjne.

Dobry doradca finansowy nie tylko posiada wiedzę umożliwiającą dokonywanie wiążącej interpretacji umowy, ale także potrafi ocenić, czy jej zapisy są sprzeczne z dobrymi obyczajami, oraz pomaga zidentyfikować klauzule przyznające klientowi uprawnienia do dalszych działań prawnych.

Potrzebujesz bezpłatnej analizy swojej umowy kredytowej? Już teraz wypełnij nasz formularz kontaktowy!

Negocjacje z daną instytucją finansową

W momencie, gdy podejrzewamy, że nasza umowa zawiera niedozwolone zapisy lub ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta, warto rozpocząć negocjacje z instytucją finansową, w której zaciągnęliśmy dane zobowiązanie. Wskazanie wszystkich dwuznacznych lub niekorzystnych zapisów umowy może skutkować ich usunięciem lub zawarciem umowy na nowych warunkach kredytowania.

Dobrze jest zdawać sobie sprawę, że banki i firmy pożyczkowe są otwarte na negocjacje z klientem i jednostronne zmiany umowy, czy też przyznanie konsumentowi prawa odstąpienia od niej bez większych konsekwencji. Dzieje się tak, gdyż wiele instytucji faktycznie zdaje sobie sprawę, że niektóre zapisy umowne faktycznie mogą być niezgodne z aktualnymi przepisami prawa i możliwe do podważenia.

Zastosowanie sankcji kredytu darmowego (SKD)

Jeżeli nasza umowa kredytowa zawiera klauzule abuzywne, związane z naruszeniem obowiązków informacyjnych ustawy o kredycie konsumenckim, mamy prawo ubiegać się o zastosowania sankcji kredytu darmowego (SKD). To prawo zabezpieczające konsumenta przed nienależytym wykonaniem zobowiązania przez banki i instytucje finansowe. W myśl SKD, kredytobiorca może egzekwować zwrot jedynie pożyczonego kapitału, pozbawiając wówczas kredytodawcę zysku w postaci odsetek, prowizji i innych opłat dodatkowych. Niemniej jednak zastosowanie SKD w przypadku klauzul abuzywnych może być możliwe jedynie w określonych przypadkach wynikających bezpośrednio z naruszenia zasad informacyjnych. Należą do nich:

• Niewystarczające poinformowanie klienta o wszystkich kosztach danego zobowiązania;
• Naliczanie opłat dodatkowych niezgodnie z warunkami umowy kredytowej;
• Nieudzielenie informacji o możliwości odstąpienia od umowy kredytowej;
• Zbyt ogólne i niejednoznaczne zapisy umowne, które mogą wprowadzać konsumenta w błąd i stanowić zagrożenia dla jego interesów;
• Brak informacji o karach prawnych i finansowych z tytułu zawartej umowy.

Instytucje, takie jak Linfi są w stanie zaoferować swoim klientom kompleksową pomoc w dochodzeniu swoich praw z tytułu sankcji kredytu darmowego, co może zwiększyć szanse na odzyskanie środków poniesionych w ramach kredytu.

Nasi doradcy są również w stanie zaproponować rozwiązanie dla osób, które nie chcą decydować się na skomplikowane procesy sądowe, jednak wciąż zależy im na skutecznym dochodzeniu swoich praw. Wówczas Linfi może odkupić od klienta prawo do egzekwowania jego praw z tytułu SKD na drodze sądowej. Klient otrzymuje wówczas część środków poniesionych w ramach kredytu już na starcie, zdejmując z siebie obowiązek uczestnictwa w procesach sądowych.

Pamiętajmy, że otrzymanie części środków kredytowych nie znaczy, braku uzyskania dalszych korzyści finansowych. Jeżeli sąd faktycznie stwierdzi, że obowiązki informacyjne zostały naruszone, a w naszej umowie znalazły się klauzule abuzywne, postanowienia umowy zawieranej przed zastosowaniem SKD muszą ulec zmianie. Wówczas kredytobiorca będzie w stanie odzyskać wszystkie dotychczas poniesione koszty kredytu niebędące pożyczonym kapitałem, czy też pokrywać niższe raty, jeżeli umowa kredytowa nie została jeszcze wykonana.

Pamiętajmy, że zastosowanie SKD uzależnia spełnienie świadczenia kredytowego na nowych zasadach spłaty, pozbawiających kredytodawcę uzyskania przychodów danego zobowiązania. Po stwierdzaniu zgodności świadczenia kredytodawca ma obowiązek zmienić plan spłat zgodnie z nowymi zasadami.

Niedozwolone postanowienia umowne – Co warto wiedzieć o klauzulach abuzywnych?

• Klauzule abuzywne to nic innego, jak zapisy w umowach kredytowych, które przyznają kontrahentowi konsumenta uprawnienia do zarządzania danym zobowiązaniem w sposób niezgodny z obowiązującym prawem. Przykładem może być jednostronne prawo banku do zmiany warunków umowy bez uzasadnienia lub niejasne zapisy dotyczące opłat i prowizji.
• Klauzule abuzywne są wpisane do Rejestru klauzul niedozwolonych prowadzonego przez UOKiK, a ich stosowanie jest niezgodne z prawem.
• W przypadku wykrycia takich zapisów konsument ma prawo domagać się przeliczenia zobowiązań bez uwzględniania niedozwolonych klauzul, zwrotu pobranych niezgodnie opłat lub nadpłat, negocjacji z bankiem lub instytucją finansową w celu usunięcia niedozwolonych postanowień, czy unieważnienia umowy w szczególnie rażących przypadkach.
• W sytuacji, gdy wydaje się, że nasza umowa kredytowa zawiera zapisy, które można intepretować jako klauzule abuzywne, warto skontaktować się profesjonalnymi doradcami finansowymi z firmy Linfi, którzy nie tylko dogłębnie przeanalizują naszą umowę kredytową, ale też zaproponują, jakie kroki warto podjąć w celu dochodzenia swoich praw.