Vishing – uważaj na wyłudzenia danych przez telefon

Vishing to ostatnimi czasy jedna z najpopularniejszych form wyłudzania danych, za pośrednictwem rozmów telefonicznych. Oszuści, którzy dopuszczają się takich działań, zwykle chcą zagrać na emocjach rozmówcy, aby ten w obawie o utratę swoich oszczędności lub zdrowie i bezpieczeństwo bliskich, podał swoje dane wrażliwe. Naleciałością takich działań zwykle jest utrata posiadanych środków finansowych czy też zaciągnięcie na nasze dane kredytu lub pożyczki. W poniższym artykule znajdziesz kluczowe informacje na temat vishingu, prostych sposobów na bronienie się przed działaniem oszustów oraz kroków, które należy podjąć w momencie, gdy staliśmy się już ofiarami tego typu przestępstwa.

Czym jest vishing?

Vishing to współczesna forma wykradania wrażliwych danych. W przeciwieństwie do phishingu, czyli pozyskiwania danych poprzez internetowe formularze czy maile od oszustów, vishing działa jedynie na podstawie rozmów telefonicznych. W efekcie zapobieganie takim praktykom staje się znacznie trudniejsze, gdyż nie posiadamy wówczas żadnych dowodów w postaci dokumentów tekstowych, wypełnionych formularzy lub adresów mailowych potencjalnych oszustów.

Głównym powodem, dla którego coraz więcej osób staje się ofiarami vishingu, jest przysłowiowe „granie na emocjach” rozmówcy.

Przykłady vishingu

Załóżmy, że kontaktuje się z nami przedstawiciel banku, informując nas, że ktoś właśnie próbuje wykraść nasze oszczędności. Aby zapobiec utracie posiadanych środków, postępujemy zgodnie z instrukcjami podawanymi nam przez rzekomego pracownika banku, często absolutnie nie zastanawiając się nad zasadnością takich działań. Wówczas oszust bez trudu uzyskuje nasze dane wrażliwe, takie jak numer PESEL, numer dowodu osobistego, a nawet dane logowania do naszych kont bankowych.

Inną metodą, której ofiarą często stają się osoby starsze, jest informowanie o tym, że bliski danej osoby uległ poważnemu wypadkowi, i aby umożliwić mu powrót do zdrowia, należy sfinansować kosztowne leczenie. Podobnie jak w poprzednim przypadku, osoba targana skrajnymi emocjami, decyduje się postępować według poleceń oszusta telefonicznego, a tym samym – staje się ofiarą vishingu.

Przelew na konto oszusta – Jak nie dać się oszukać?

Warto zdawać sobie sprawę, że nawet świadomość potencjalnych zagrożeń związanych z wyłudzaniem danych, nie zawsze wystarczy, aby nie stać się ich ofiarą. W celu zapewniania sobie odpowiedniego bezpieczeństwa należy zachować czujność i podjąć odpowiednie działania zapobiegawcze.

Zweryfikuj swojego rozmówcę

W sytuacji, gdy podejrzewasz, że osoba, z którą rozmawiasz, może być oszustem, zawsze dokładnie zweryfikuj, z kim faktycznie masz do czynienia. Na wstępie poproś o dane personalne osoby, która podaje się za pracownika danej instytucji publicznej. Należy zdawać sobie sprawę, że pracownicy banków, ośrodków zdrowia czy innych instytucji państwowych mają obowiązek podania swoich danych na życzenie rozmówcy, dlatego jeśli potencjalny oszust będzie powoływać się wówczas na ustawę o ochronie danych osobowych czy też indywidualne praktyki danej instytucji, możesz spodziewać się, że masz do czynienia z oszustem.

Równie rozsądną opcją może być bezpośredni kontakt z bankiem lub inną placówką za pośrednictwem infolinii lub ogólnodostępnego numeru kontaktowego. Wówczas możesz poinformować daną instytucję o otrzymaniu podejrzanego telefonu i zweryfikować, czy działania takie jak włamanie na nasze konto bankowe, czy wypadek bliskiego członka rodziny, faktycznie miały miejsce. Pracownicy takich instytucji chętnie udzielą Ci odpowiedzi na nurtujące Cię pytania, a także będą wdzięczne za poinformowanie ich o nielegalnych praktykach oszustów telefonicznych. 

Skontaktuj się z bliskimi

Jeśli otrzymałeś podejrzany telefon i nie wiesz, jak masz postępować, rozwiązaniem może być skontaktowanie się z bliskimi. Oszustwa telefoniczne to niestety coraz częstszy problem, dlatego może się zdarzyć, że któryś z naszych bliskich był już kiedyś w podobnej sytuacji, dzięki czemu doradzi nam, jakie kroki warto podjąć w dalszej kolejności.

Kontakt z bliskimi może być korzystny również w przypadku obawy o ich zdrowie. Jeśli więc otrzymamy telefon informujący nas o przykrym wypadku jednego z naszych bliskich, w pierwszej kolejności upewnijmy się, czy takie zdarzenia faktycznie miało miejsce. 

Zdobądź praktyczną wiedzę

Kluczem, aby nie stać się ofiarą vishingu, jest odpowiednia wiedza na temat praktyk stosowanych przez oszustów. Dobrze jest zdawać sobie sprawę, jakie kroki najczęściej podejmują oszuści, aby zdobyć nasze dane wrażliwe i zweryfikować je z faktycznymi praktykami banków i innych instytucji państwowych. Wówczas zdobędziemy praktyczną wiedzę, dzięki której nie staniemy się ofiarami oszustw telefonicznych.

Dla przykładu tradycyjne banki, nawet w przypadku nietypowych operacji na Twoim koncie osobistym, nie będą prosić cię o podanie twoich danych do logowania ani prosić o przelanie środków na inne, wskazane przez nich konto. W zamian za to, zwykle skontaktują się z tobą, aby ustalić, czy być może chwilowe zablokowanie konta nie będzie adekwatnym rozwiązaniem.

Gdzie zgłosić próbę wyłudzenia pieniędzy przez telefon?

Należy zdawać sobie sprawę, że oszustwa telefoniczne i internetowe są uznawane za pełnoprawne przestępstwa klasyfikowane jako cyberprzestępczość. Z tego względu nawet w sytuacji, gdy nie daliśmy się nabrać na ten rodzaj oszustwa, warto poinformować odpowiednie służby o wystąpieniu takiego zdarzenie. Najłatwiej zrobić to poprzez wizytę w najbliższym komisariacie policji lub prokuraturze. Takie instytucje posiadają odpowiednią wiedzę i profesjonalne narzędzia, dzięki czemu złapanie oszusta będzie znacznie łatwiejsze, tym samym wpływając bezpośrednio na bezpieczeństwo obywateli.

Podobnie należy postąpić także w sytuacji, gdy przez własne roztargnienie lub działanie w dużych emocjach, staliśmy się ofiarami wyłudzenia danych wrażliwych. Szczegółowy opis całego zdarzenia, a także pozornie nieistotne informacje, takie jak używanie przez oszusta konkretnych słów lub powoływanie się na określone ustawy, może pomóc odpowiednim służbom w łatwiejszym złapaniu takiego przestępcy. Dlatego też nie warto czekać, tylko działać niemal od razu, aby w rzetelny sposób przekazać wszystkie kluczowe informacje.

Vishing w Polsce – Jakich kar można się spodziewać?

Wobec przestępcy kodeks karny, oprócz zadośćuczynienia finansowego dla ofiar vishingu, przewiduje karę pozbawienia wolności w przedziale od 3 miesięcy do nawet 5 lat.

Jakie inne kroki warto podjąć?

Zgłoś numer oszusta

Jeżeli doświadczyłeś właśnie potencjalnej próby wykradnięcia Twoich danych wrażliwych, zanim znajdziesz czas na osobistą wizytę na policji, możesz zgłosić numer przestępcy odpowiednim organizacjom i fundacjom walczącym z cyberprzestępczością w Polsce. Należą do nich:

• Urząd Komunikacji Elektronicznej;
• Rzecznik Praw Konsumenta;
• Centrum Reagowania na Incydenty Bezpieczeństwa Sieci Komputerowych;
• Fundacja Digital Poland.

Działaj na rzecz poszerzania świadomości innych

Jeśli już doświadczyłeś negatywnych skutków vishingu, być może warto uświadomić innych o możliwości wystąpienia takich sytuacji. W tym celu możesz wykorzystać moc Internetu i opisać swoją sytuację na popularnych mediach społecznościowych. Wówczas nawet osoby, które nie były wcześniej świadome tego typu zagrożeń, mogą być bardziej ostrożne podczas potencjalnych oszustw przez telefon.

W jakich innych sytuacjach warto zachować szczególną ostrożność?

Należy wiedzieć, że wykradanie danych za pośrednictwem kontaktu telefonicznego, to nie jedyne zagrożenia czyhające na nas we współczesnej rzeczywistości. Równie istotne jest zachowanie szczególnej ostrożności podczas działań, takich jak: 

Zakupy online

Robienie zakupów za pośrednictwem internetu to coraz popularniejsze rozwiązanie, używane przez mnóstwo osób. Jednak podczas decydowania się na ten sposób realizacji konkretnych celów konsumpcyjnych, dobrze jest zweryfikować konkretnego sprzedawcę jeszcze przed dokonaniem transakcji. Znaczenie ma tu nie tylko zgodność z opisem danego produktu czy też opinie klientów, ale również sposób rozliczenia. 

Aby nie stać się ofiarą oszustw finansowych, dokładnie sprawdź, czy dany sprzedawca umożliwia płatności za swoje produkty poprzez przelew internetowy, blik lub inną formę rozliczeń, popularną na terenie naszego kraju. Nie daj się nabrać na linki, które po kliknięciu mają przekierować Cię na stronę, gdzie dokonasz opłaty za zamówienie. Zwykle są to praktyki mające na celu wykradnięcie Twoich danych bądź odebranie Ci dostępu do konta bankowego.

Internetowe formularze

Choć formularze internetowe to popularna praktyka wśród różnego rodzaju instytucji, dobrze jest zachować czujność podczas ich faktycznego wypełniania. Dobrze jest zdawać sobie sprawę, że takie formularze zwykle mają na celu jedynie zebranie opinii na temat danego sklepu, produktu lub usługi, a do ich wypełnienia zwykle nie jest potrzebne podawanie swoich danych osobowych. Jeśli więc otrzymasz na swoją pocztę elektroniczną formularz wymagający podania numeru PESEL, adresu zamieszkania, numeru dowodu osobistego lub przesłania jego skanu, wiedz, że najprawdopodobniej masz do czynienia z oszustem. 

Tworzenie haseł do serwisów internetowych

Fundamentem bezpieczeństwa w sieci zawsze jest tworzenie unikatowych i ciężkich do złamania haseł. Odpowiednie hasło stanowi dodatkowe zabezpieczenie przed przecięciem naszego konta nawet osobom, które jakimś cudem zdobyły nasze dane wrażliwe. Z tego względu warto za każdym razem tworzyć inne hasło, będące kombinacją liter, cyfr i znaków specjalnych.